Praktijkgericht programma

Vanaf 2024-2025 mogen scholen de huidige 13 programma’s aanbieden. Het voornemen is om vanaf schooljaar 2028-2029 een eventuele aanpassing op het aanbod van praktijkgerichte programma’s door te voeren. In de tussentijd wordt onderzocht wat de beste manier is om het aanbod vorm te geven.

Vanaf schooljaar 2024-2025 mag het praktijkgerichte programma’s – net als in de pilot – worden aangeboden in de gl/tl als examenvak in het vrije deel. Scholen die dat willen/kunnen dus in het vrije deel van het curriculum van de gemengde en theoretische leerweg het praktijkgerichte programma aanbieden. Dat geldt ook voor scholen die tot nu toe niet meededen aan de pilot. In de eerste helft van 2023 gaat de minister verder in op zijn visie op het bredere traject en de nadere invulling van het vervolg van de praktijkgerichte programma’s.

In de pilot kunnen gl-scholen een praktijkgericht programma in plaats van het beroepsgerichte programma aanbieden. Op het diploma van de leerling komt dan de theoretische leerweg te staan. Daarvoor krijgt u als pilotschool een ontheffing.

Vanaf schooljaar 2024-2025 hebben alle scholen de mogelijkheid het praktijkgerichte programma aan te bieden als examenvak. Dit is op vrijwillige basis; het vak is dus niet verplicht. In de tl kan het programma aangeboden worden in het vrije deel. In de gl kan het worden aangeboden in het profieldeel, in plaats van de profielmodules horend bij het beroepsgerichte programma. Ook kan de gl het gehele beroepsgerichte programma vervangen voor een praktijkgericht programma. Er is dan geen verschil meer met het tl-programma. De leerling krijgt dan een tl-diploma en de school verliest dan haar gl-bekostiging.

Scholen worden verplicht in het kader van de nieuwe leerweg ten minste één praktijkgericht programma aan te bieden. Om leerlingen meer keuzemogelijkheden te geven wordt aangeraden meer praktijkgerichte programma’s per school aan te bieden. Of samen te werken met andere scholen die andere praktijkgerichte programma’s aanbieden.

Een school mag verschillende praktijkgerichte programma’s aanbieden, maar kan niet zomaar twee of drie examenprogramma’s combineren tot één schoolspecifiek programma waardoor leerlingen niet alle eindtermen van één examenprogramma aangeboden krijgen. Hoe de examenprogramma's uiteindelijk worden vertaald naar een onderwijs- en toetsprogramma is aan de school zelf.

Het praktijkgericht programma gaat onderdeel uitmaken van het profieldeel van het onderwijsprogramma van de leerling. Het praktijkgericht programma is daarmee een vast onderdeel van het curriculum van alle leerlingen.

Van de dertien programma’s mogen de zeven licentievrije op elke school met een gl en/of een tl worden aangeboden. Zes programma’s zijn licentiegebonden en mogen enkel worden aangeboden door scholen die voor het gelijknamige profiel een licentie hebben. De docenten die dit licentiegebonden programma geven, moeten bevoegd zijn voor het gelijknamige profielvak. Dat is ook het uitgangspunt bij de licentievrije programma’s, maar omdat niet alle scholen docenten in dienst hebben met een bevoegdheid voor een profielvak, mag dit programma voorlopig ook gegeven worden door een docent die bevoegd is voor de bovenbouw van het vmbo en scholing heeft gevolgd die relevant is voor het geven van een praktijkgericht programma.

Bijscholing

Op bijscholingvmbo.nl staat het bijscholingsaanbod rond de rol van de docent in een praktijkgericht programma. Lesgeven in het praktijkgericht programma vraagt van docenten dat ze leerlingen op een andere manier begeleiden in steeds een andere rol. Niet alleen tijdens de les, maar ook daarbuiten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het vertalen van de vraag van een opdrachtgever naar onderwijsopdrachten, het plaatsen van LOB in de lessen en kennis hebben van vakspecifieke kennis en vaardigheden.

SLO werkt aan de concept-examenprogramma’s binnen de pilot. In mei 2021 zijn de eerste versies van de concept examenprogramma’s van de licentievrije programma’s gepubliceerd. In 2022 zijn de eerste versies van de licentiegebonden programma's en TIV gepubliceerd.

Het gaat tijdens de pilot om concept-examenprogramma’s die op basis van ervaringen, opgedaan in de pilot, worden bijgesteld.  Informatie over versies van de examenprogramma’s worden gedurende de gehele pilot op deze website geplaatst.

De examenprogramma's worden op dit moment beproefd en ontwikkeld in een pilot met 155 pilotscholen. In het voorjaar van 2024 zijn de examenprogramma's beschikbaar voor scholen die willen starten in het schooljaar 2024-2025.

Het praktijkgerichte programma is ingericht om in leerjaar 3 en 4 het vak aan te bieden. Aan het eind van leerjaar 2 kiezen leerlingen het praktijkgerichte programma.  Het is echter mogelijk om onderdelen van het praktijkgericht programma te starten in leerjaar 2.  Het is uiteindelijk aan de school zelf op welk moment leerlingen kiezen voor een praktijkgericht programma.

Nee, voor leerlingen in de onderbouw verandert er niets. Al hebben scholen uiteraard wel de mogelijkheid om al in de onderbouw te starten met een praktijkgericht programma. Of om leerlingen kennis te laten maken met meerdere praktijkgerichte programma’s, voordat ze een keuze moeten maken.

Een examenprogramma bestaat uit een combinatie van kennis en vaardigheden, waaronder verbindende vaardigheden, systematisch werken, LOB, werkvelden, programma-specifieke kennis en vaardigheden en vraagstukken. Binnen het programma kun je contexten en opdrachten zelf bepalen. Je hebt dus veel ruimte om het examenprogramma te vertalen naar een onderwijsprogramma.

Er bestaan een aantal verschillen tussen het praktijkgerichte programma en een beroepsgericht programma:

• • Het praktijkgericht programma bestaat uit verschillende opdrachten. De leerling gaat met actuele opdrachten van een externe opdrachtgever aan de slag. Opdrachten die uit de dagelijkse werkelijkheid zijn gegrepen. De leerlingen zullen deze opdrachten ook in groepsverband uitvoeren, als ware het collega’s. Hierbij is veel aandacht voor generieke vaardigheden als organiseren, plannen, samenwerken. Deze opdrachten en vaardigheden zijn expliciet verankerd in het praktijkgerichte programma.
  • Het beroepsgerichte programma is anders opgebouwd en bestaat uit twee delen: het profielvak van het profieldeel en twee beroepsgerichte keuzevakken in het vrije deel. Door deze keuzevakken hebben leerlingen de mogelijkheid zich te verdiepen, maar ook om zich te verbreden, zelfs buiten hun gekozen profiel.
  • Het beroepsgerichte vak wordt afgesloten met een centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe) en het praktijkgerichte programma met alleen een schoolexamen.”

Het praktijkgericht programma wordt ontwikkeld op 320 klokuren. Dat wil zeggen dat de ontwikkelaars van de examenprogramma’s deze richtlijn meekrijgen. Hoeveel uur scholen besteden aan het praktijkgericht programma is aan hen. Geadviseerd wordt om in leerjaar 3 en leerjaar 4 in totaal vier uur in te roosteren, maar scholen mogen hiervan afwijken.

De 320 uur zit tussen een vak (240 uur) en een beroepsgericht programma in de GL (400 uur) in. De VO-raad, SPV en Platform-TL hebben dit geadviseerd en OCW heeft dit advies overgenomen (zie kader (pdf, 134 kB)).