Vragen

Een praktijkgericht programma is een vak waarin leerlingen praktische kennis en ervaring opdoen in verschillende onderdelen van de arbeidsmarkt of de samenleving. Bij een praktijkgericht programma voeren leerlingen praktische, levensechte en realistische opdrachten uit bij of voor opdrachtgevers (bedrijven en instellingen) binnen en buiten school. Hierdoor ervaren leerlingen hoe het eraan toe gaat in de praktijk. Zij leren tijdens het praktijkgericht programma ook bredere praktische vaardigheden aan zoals samenwerken, presenteren, zelfstandig werken en plannen. Ze kunnen zich ook oriënteren op verschillende opleidingen en beroepen. Daarnaast staan LOB, vakspecifieke kennis en vaardigheden centraal. In het verleden is gecommuniceerd dat het praktijkgerichte programma onderdeel zou uitmaken van de nieuwe leerweg. Inmiddels wordt onderscheid gemaakt tussen beide trajecten: de invoering van de praktijkgerichte programma’s en de samenvoeging van de leerwegen gl en tl.

Vanaf schooljaar 2024-2025 hebben alle scholen de mogelijkheid het praktijkgerichte programma aan te bieden als examenvak. Dit is op vrijwillige basis; het vak is dus niet verplicht. In de tl kan het programma aangeboden worden in het vrije deel. In de gl kan het worden aangeboden in het profieldeel, in plaats van de profielmodules horend bij het beroepsgerichte programma. Ook kan de gl het gehele beroepsgerichte programma vervangen voor een praktijkgericht programma. Er is dan geen verschil meer met het tl-programma. De leerling krijgt dan een tl-diploma en de school verliest dan haar gl-bekostiging.

Nee, deze beslissing van de minister over het praktijkgerichte programma in de gl en de tl, en over de nieuwe leerweg, heeft geen invloed op het traject van het havo.

Alle scholen met een gemengde leerweg (gl) en/of een theoretische leerweg (tl) mogen vanaf schooljaar 2024-2025 een of meerdere van de dertien praktijkgerichte programma’s als examenvak aanbieden. De school bepaalt of zij het praktijkgericht programma zal aanbieden. Scholen kunnen straks dus kiezen: ze kunnen het huidige onderwijsprogramma blijven aanbieden, of het praktijkgerichte programma eraan toevoegen. Leerlingen kunnen een praktijkgericht programma kiezen dat door hun school wordt aangeboden. Dit schrijft Minister Wiersma in een brief aan de Tweede Kamer, waarin hij een aantal voorgenomen besluiten over de invoer van de vrijwillige praktijkgerichte programma’s vanaf schooljaar 2024-2025 toelicht.

Het voornemen is om in de gl het praktijkgericht programma niet mee te laten tellen als extra vak in het doorstroomrecht. In de tl is het voornemen om het praktijkgericht programma wel mee te laten tellen als extra vak in het doorstroomrecht. Dit verschil bestaat omdat tl-leerlingen al een avo-vak meer hebben, wat de aansluiting op de havo bevordert. Zolang formeel nog geen praktijkgericht programma op de havo is ingevoerd, en er een grote mate van overlap blijft bestaan in de verschillende praktijkgerichte programma’s, is het voornemen om het praktijkgericht programma niet mee te laten tellen als extra vak in het doorstroomrecht in de gl.

Ja, een leerling kan met elk praktijkgericht programma doorstromen naar het mbo.

Voor een gl-school bestaan verschillende scenario’s:

• De school kiest ervoor om geen praktijkgericht programma aan te bieden. Het examenprogramma blijft gelijk.
• De school kiest ervoor om het praktijkgericht programma aan te bieden in het profieldeel. Het vervangt daarmee de profielmodules van het beroepsgerichte programma. De keuzevakken van het beroepsgerichte programma blijven bestaan in het vrije veel.
• De school kiest ervoor om het gehele beroepsgerichte programma te vervangen door het praktijkgericht programma. Er bestaat dan geen verschil meer met het tl-programma. Omdat de school geen beroepsgericht programma meer aanbiedt, maar in de plaats daarvan een tl-programma inclusief praktijkgericht programma, is het gevolg dat de school haar gl-bekostiging verliest en een tl-bekostiging krijgt. De leerling krijgt in dit geval een tl-diploma.
• De school biedt het praktijkgericht programma extracurriculair aan. Het examenprogramma blijft gelijk.
• De school biedt het praktijkgericht programma als extra vak in het vrije deel aan. Het vak telt niet mee voor het doorstroomrecht. Het is voor een gl-school niet toegestaan om het praktijkgericht programma als examenvak aan te bieden op een andere plek dan het profieldeel, waar het de twee profielmodules vervangt.

In de tl is het praktijkgericht programma niet gebonden aan een profiel of profielvakken, omdat het programma in het vrije deel wordt aangeboden. In de gl bepaalt het praktijkgericht programma welke profielvakken een leerling verplicht moet volgen. In het schema hieronder staat bij welke profielvakken een praktijkgericht programma in de gl hoort. Profielvakken bij praktijkgericht programma in de tl:

Profielvakken bij praktijkgericht programma in de gl:

Ja, de beroepsgerichte programma’s blijven bestaan in de gl tot eventueel nadere besluitvorming van de minister. In de eerste helft van 2023 zal minister Wiersma een visie op het beroepsonderwijs presenteren. Het is de bedoeling dat hij daarin verder ingaat op de toekomst van het vmbo en dus ook over de gemengde en theoretische leerwegen.

Vanaf 2024-2025 mogen scholen de huidige 13 programma’s aanbieden. Het voornemen is om vanaf schooljaar 2028-2029 een eventuele aanpassing op het aanbod van praktijkgerichte programma’s door te voeren. In de tussentijd wordt onderzocht wat de beste manier is om het aanbod vorm te geven.

Vanaf schooljaar 2024-2025 mag het praktijkgerichte programma’s – net als in de pilot – worden aangeboden in de gl/tl als examenvak in het vrije deel. Scholen die dat willen/kunnen dus in het vrije deel van het curriculum van de gemengde en theoretische leerweg het praktijkgerichte programma aanbieden. Dat geldt ook voor scholen die tot nu toe niet meededen aan de pilot. In de eerste helft van 2023 gaat de minister verder in op zijn visie op het bredere traject en de nadere invulling van het vervolg van de praktijkgerichte programma’s.

In de pilot kunnen gl-scholen een praktijkgericht programma in plaats van het beroepsgerichte programma aanbieden. Op het diploma van de leerling komt dan de theoretische leerweg te staan. Daarvoor krijgt u als pilotschool een ontheffing.

Vanaf schooljaar 2024-2025 mag het praktijkgerichte programma’s – net als in de pilot – worden aangeboden in de gl/tl als examenvak in het vrije deel. Scholen die dat willen/kunnen dus in het vrije deel van het curriculum van de gemengde en theoretische leerweg het praktijkgerichte programma aanbieden. Dat geldt ook voor scholen die tot nu toe niet meededen aan de pilot. In de eerste helft van 2023 gaat de minister verder in op zijn visie op het bredere traject en de nadere invulling van het vervolg van de praktijkgerichte programma’s.

Het praktijkgericht programma telt mee in de slaag-zakregeling. Het praktijkgericht programma is één van de vakken die meetelt voor het diploma. Het praktijkgericht programma wordt afgesloten met een schoolexamen (SE). Het schoolexamenresultaat is opgebouwd uit de verschillende beoordelingen binnen het praktijkgerichte programma. Het schoolexamenresultaat is daarmee ook het eindcijfer en telt mee voor de vaststelling van de uitslag.

De mogelijkheid om te herkansen is aan de school. Dit moet de school opnemen in het examenreglement en het PTA.

Vanuit OCW wordt samenwerking in de regio gestimuleerd. Dat wil zeggen samenwerking met het regionaal bedrijfsleven en het regionaal mbo. 85% van de leerlingen in de gl en tl vervolgt zijn opleiding op het mbo. Het is dus belangrijk met het mbo goede afspraken te maken over de doorstroom van leerlingen en over de kennis en vaardigheden die een leerling meeneemt van het vmbo naar het mbo. Ook bij de opdrachten voor leerlingen spelen deze partijen een belangrijke rol.

Voor het vormgeven van een praktijkgericht programma is samenwerking met het mbo en het bedrijfsleven van groot belang. Tijdige opzet en intensiveren van deze samenwerking is daarbij onmisbaar. Te denken valt aan het opstarten van samenwerking op het gebied van:

• levensechte opdrachten (inzet van mbo/bedrijven als opdrachtgever en/of als beoordelaar);
• het bieden van (onderdelen van) het praktijkgerichte programma op de locatie van het mbo/bedrijf;
• het geven van (onderdelen van) het praktijkgerichte programma door mbo-docenten/-studenten;
• het gezamenlijk inrichten van LOB, stage-activiteiten of het profielwerkstuk.

Een samenwerking op het gebied van:

• levensechte opdrachten (inzet van mbo/bedrijven als opdrachtgever en/of als beoordelaar);
• het bieden van (onderdelen van) het praktijkgerichte programma op de locatie van het mbo/bedrijf;
• het geven van (onderdelen van) het praktijkgerichte programma door mbo-docenten/-studenten;
• het gezamenlijk inrichten van LOB, stage-activiteiten of het profielwerkstuk.

• Een uitbreiding van het onderwijsaanbod voor de leerlingen van de gl en tl.
• Meer mogelijkheden voor oriëntatie op vervolgonderwijs door de praktijkgerichte programma’s
• De mogelijkheid tot profileren van de school.
• Verbindingen leggen met bedrijven en instellingen rondom de school.

• Ontwikkelen van een onderwijsprogramma voor het praktijkgerichte programma dat past bij de visie en de omgeving van de school.
• Een docententeam samenstellen (en dus de benodigde formatie daarvoor reserveren) om het praktijkgericht programma vorm te geven.
• Ruimte in het lesrooster creëren: het examenprogramma is ontwikkeld op basis van 320 klokuren.
• Contact met MBO-instellingen, bedrijven of andere instellingen waar of waarmee opdrachten worden uitgevoerd door de leerlingen.

• Vergroting van leermotivatie van leerlingen door middel van levensechte opdrachten van een externe opdrachtgever.
• Veranderende rol van de docent: van doceren naar meer een coachende rol; van alleen intern gericht naar intern én extern gericht werken.
• Meer uitdaging en voor het docententeam.
• Verbetering van de doorstroom naar mbo en havo doordat leerlingen zich beter oriënteren op het beroepenveld.

• De licentiegebonden programma’s mogen alleen worden verzorgd door een bevoegd docent voor het gelijknamige profielvak in de basisberoepsgerichte, kaderberoepsgerichte en/of gemengde leerwegen. Ook voor de licentievrije programma’s is het uitgangspunt dat deze programma’s worden gegeven door een docent die bevoegd is voor het gelijknamige profielvak. Deze docenten zijn echter niet altijd beschikbaar voor scholen die de theoretische leerweg aanbieden. Daarom mag dit praktijkgerichte programma ook gegeven worden door een docent die bevoegd is voor de bovenbouw van het vmbo en een voor het praktijkgerichte programma relevante scholing heeft gevolgd. Je werkt in een docententeam aan het ontwikkelen van het praktijkgerichte programma dat past bij de missie en visie van de school en haar omgeving.
• Dat team werkt ook samen met het bedrijfsleven en niet-commerciële instellingen aan levensechte opdrachten.
• Je krijgt dus de kans om naast het doceren ook te werken met professionals uit bedrijven en niet- commerciële instellingen. Daardoor kun je jouw vakkennis verbinden met die van andere professionals en nieuwe werelden ontdekken.

• Levensechte opdrachten van een externe opdrachtgever zijn motiverend voor leerlingen.
• Tijdens de levensechte opdrachten wordt gewerkt aan praktijkgerichte vaardigheden, loopbaanontwikkeling en programmaspecifieke kennis en vaardigheden, die ze kunnen gebruiken in het mbo of het havo.
• Door het volgen van een praktijkgericht programma kunnen leerlingen hun keuze voor het vervolgonderwijs beter maken en onderbouwen.
• Leerlingen leggen verbindingen tussen het pgp, de overige vakken en het vervolgonderwijs waar ze op voorbereid worden.

Vanaf schooljaar 2024-2025 mag het praktijkgerichte programma’s – net als in de pilot – worden aangeboden in de gl/tl als examenvak in het vrije deel. Scholen die dat willen/kunnen dus in het vrije deel van het curriculum van de gemengde en theoretische leerweg het praktijkgerichte programma aanbieden. Dat geldt ook voor scholen die tot nu toe niet meededen aan de pilot. In de eerste helft van 2023 gaat de minister verder in op zijn visie op het bredere traject en de nadere invulling van het vervolg van de praktijkgerichte programma’s.

Het praktijkgericht programma telt mee in de slaag-zakregeling. Het praktijkgericht programma is één van de vakken die meetelt voor het diploma. Het praktijkgericht programma wordt afgesloten met een schoolexamen (SE). Het schoolexamenresultaat is opgebouwd uit de verschillende beoordelingen binnen het praktijkgerichte programma. Het schoolexamenresultaat is daarmee ook het eindcijfer en telt mee voor de vaststelling van de uitslag.

De mogelijkheid om te herkansen is aan de school. Dit moet de school opnemen in het examenreglement en het PTA.

• Het praktijkgerichte programma is een schoolvak binnen het vrije deel van het examenprogramma van de tl en binnen het profielvak van de gl.
• Het telt mee voor het eindexamen en wordt afgesloten met een SE (schoolexamen).
• Leerlingen werken in leerjaar 3 en 4 zo’n vier lesuren per week aan het praktijkgericht programma.

• Tijdens het programma voeren leerlingen levensechte opdrachten uit, in opdracht van bedrijven en instellingen.
• Deze opdracht wordt samen met een opdrachtgever uit het bedrijfsleven, instelling en/of vervolgonderwijs (mbo en havo) vormgegeven.
• Binnen verschillende werkvelden werken leerlingen aan praktijkgerichte vaardigheden, loopbaanontwikkeling en vakspecifieke kennis en vaardigheden. Deze kennis en vaardigheden kunnen leerlingen goed gebruiken in het mbo of het havo.
• De levensechte opdrachten worden uitgevoerd op school, maar leerlingen komen ook op de werkvloer bij opdrachtgevers en gaan op bezoek bij vervolgonderwijs.

• Je krijgt ruimte om je opleiding te presenteren door het samen ontwikkelen een aanbieden van opdrachten en leermogelijkheden.
• Het praktijkgerichte programma kan gezamenlijk met het vmbo, vervolgonderwijs en bedrijfsleven of instellingen worden vormgegeven. Dit vergroot de mogelijkheid voor leerlingen én studenten om zich te ontwikkelen voor een bepaalde richting.
• Het vervolgonderwijs, bedrijven en instellingen zijn gebaat bij leerlingen, die een bewuste keuze maken voor de toekomst.